مریخ نورد پشتکار وجود دریاچه باستانی بزرگ در مریخ را تأیید کرد - وبلاگ ورامین

به گزارش وبلاگ ورامین، پس از چند ماه از کاوش مریخ نورد پشتکار در سیاره سرخ، انتها انتشار نخستین نتایج آنالیز های علمی نشان می دهد که یک دریاچه بزرگ و یک رودخانه باستانی در محل فرود ربات ناسا در مریخ وجود داشته است.

گویا ناسا محل فرود پشتکار (Perseverance) را هوشمندانه انتخاب نموده است. این مریخ نورد 18 فوریه (1 اسفند) در کف دهانه 45 کیلومتری جزرو (Jezero) فرود آمد که طبق آنالیز های قبلی در گذشته میزبان یک سیستم دریاچه و دلتای بزرگ بوده است. اکنون بر اساس یک پژوهش تازه، عکس های گرفته شده در اوایل مأموریت پشتکار، به خوبی این موضوع را تأیید می نماید.

بنجامین ویس (Benjamin Weiss) استاد علوم سیاره ای مؤسسه فناوری ماساچوست در این باره گفت: مریخ نورد بدون پیمایش زیاد، توانست یکی از ناشناخته های بزرگ کاوش مریخ را حل نماید و نشان دهد که دهانه جزرو واقعا زمانی دریاچه بوده است. این موضوع تا زمانی که در مریخ فرود نیامده بودیم همواره محل تردید بود.

منطقه مناسب برای یک مأموریت برجسته

پشتکار دو وظیفه اصلی در مأموریت 2.7 میلیارد دلاری خود بر عهده دارد که شامل جست وجوی نشانه های حیات میکروبی باستانی در مریخ و بعلاوه جمع آوری و ذخیره سازی نمونه هایی از این سیاره سرخ است که در آینده به وسیله یک مأموریت دیگر به زمین آورده خواهد شد.

علاوه بر این، در پروازهای اولیه بالگرد نبوغ (Ingenuity) هم پشتکار نقش پررنگی داشت و داده های ارزشمندی از جمله نخستین صدای پرواز بالگرد در یک سیاره دیگر را ثبت کرد. اکنون اما نبوغ به طور مستقل تری پروازهای خود را در مریخ دنبال می نماید.

بر اساس داده های جمع آوری شده به وسیله فضاپیماهای دیگری از جمله مدارگرد شناسایی مریخ (MRO)، ناسا دهانه جزرو را برای دنبال کردن اهداف مأموریت مارس 2020 (Mars 2020) و کاوش مریخ نورد پشتکار در نظر گرفت. زیرا تصاویر مداری یک ساختار بادبزن-مانند را روی سطح مریخ نشان می دهد که طبق آنالیز ها دلتای رودخانه ای است که 3.7 میلیارد سال پیش به دریاچه ای بزرگ می ریخته و رسوباتی از خود بر جای گذاشته است. این رسوبات می توانند نشانه هایی از میکروب ها (ریزاندامگان) را در صورت وجود، در خود حفظ نموده باشند.

در پژوهشی که در نشریه ساینس (Science) منتشر شده، ستاره شناسان عکس های اولیه ای که پشتکار با استفاده از دوربین مست کم-زد (Mastcam-Z) و دوربین سوپرکم (SuperCam) تهیه نموده است را آنالیز نموده اند.

این عکس ها حاشیه برآمده بزرگ دلتا و بعلاوه یک تپه جدا مانده با نام کودیاک (Kodiak) را نشان می دهند که به گفته تیم مأموریت یک بخش فرسایش یافته از همان حاشیه دلتای رودخانه است. تصاویر کودیاک به مقدار ای واضح ثبت شده که لایه های جداگانه رسوبات در آن دیده معین است.

نیکولاس منگلد (Nicolas Mangold) نویسنده مقاله نو از مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه گفت: تصاویر کودیاک به طور واضح به رسوب رودخانه به همراه یک دلتا و دریاچه اشاره دارد.

او اضافه نمود: این تصاویر به ما یاری می نماید تا سطح دریاچه را مشخص کنیم و بعلاوه امکان می دهد تا با پیشروی پشتکار، سناریویی از شکل گیری دلتا و فعالیت دریاچه داشته باشیم و لایه های مناسب برای تجزیه وتحلیل و نمونه برداری را معین کنیم.

نکته جالب توجه آن است که مشاهدات پشتکار سطح دریاچه باستانی جزرو را حدود 100 متر پایین تر از مشاهدات مداری نشان می دهد و طبق گفته منگلد، به مرحله ای از دلتا درست پس از آغاز شکل گیری آن اشاره دارد.

هنوز اما با داده های فعلی نمی توان آغاز تکامل جزرو را پیش از رسوب گذاری مواد در کودیاک برآورد کرد، زیرا لایه های مرتبط در جایی بسیار دورتر از دلتا پنهان شده اند. اما پشتکار شاید بتواند هنگام عبور از دلتا نتایج بیشتری به دست آورد.

دهانه متغیر جزرو

دریاچه باستانی جزرو امروزه مانند دیگر نقاط مریخ، خشک شده است. دانشمندان تصور می نمایند که خشک شدن سیاره سرخ حدود 3.5 میلیون سال پیش زمانی آغاز شده که میدان مغناطیسی سراسری سیاره از بین رفته و در نتیجه بمباران ذرات باردار خورشیدی باعث حساس شدن جو آن شده است.

عکس های تجزیه وتحلیل شده نو می تواند نگاهی مجذوب کننده به این تغییر بزرگ را ارائه دهد. برای نمونه این عکس های پشتکار، تخته سنگ های بزرگی به عرض 1.5 متر را در لایه های بالایی برآمدگی اصلی دلتا نشان می دهد. به گفته پژوهشگران برای انتقال چنین سنگ هایی جریان قدرتمندی احتیاج است که احتمالا سیلی با دبی حدود 3000 متر مکعب در ثانیه بوده است.

منگلد گفت: چنین جریان هایی ممکن است ناشی از حرکت یخچال ها یا سیلاب های ناگهانی ناشی از بارندگی شدید باشد، مانند آنچه که امروزه در بعضی از منطقه ها بیابانی زمین روی می دهد. صرف نظر از دلیل، این سنگ های رسوبی می توانند به شکل بسیار متفاوتی که جزرو در گذشته داشته اشاره کند.

ویس گفت: شگفت انگیزترین چیزی که از این تصاویر به دست آمده، این فرصت بالقوه برای درک زمانی است که دهانه از یک اکوسیستم زمین-مانند و قابل سکونت به منطقه متروک و بی حاصل امروزی تبدیل شده است. این تخته سنگ ها ممکن است نشانه های این انتقال باشند که تا کنون در دیگر نقاط مریخ ندیده ایم.

اگر همه چیز طبق برنامه ریزی پیش برود، پشتکار در نهایت از نزدیک به آنالیز شکل گیری دلتا می پردازد. هدف تیم مأموریت این است که مریخ نوردی را که تا امروز 2.61 کیلومتر در کف دهانه جزرو طی نموده است، به سمت برآمدگی دلتا راهنمایی و از ذخایری که هنگام ساکن بودن دریاچه رسوب نموده اند، نمونه برداری کند.

این کاوشگر تا به امروز دو نمونه از تخته سنگی موسوم به روشه (Rochette) جمع آوری و ذخیره نموده است. نمونه های جمع آوری شده به وسیله پشتکار خاتمه به وسیله یک مأموریت مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا به زمین آورده خواهند شد.

در حال حاضر باید منتظر فعالیت دوباره پشتکار در سیاره سرخ باشیم زیرا عملیات علمی این کاوشگر و دیگر ربات های ناسا در سطح مریخ، هم اکنون در حالت تعلیق قرار گرفته است. مریخ هم اکنون نسبت به زمین در سمت دیگر خورشید قرار گرفته است و چنین موقعیتی می تواند فرستادن دستور به ربات ها را با چالش روبرو کند. طبق اعلام ناسا این تعلیق موقت طبق 16 اکتبر (24 مهر) به انتها می رسد.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از رود، دلتا و دریاچه باستانی جزرو

Credit: NASA/JPL-Caltech

منبع: Space