ترکیه و سودای پان ترکیسم در آسیای مرکزی - وبلاگ ورامین

به گزارش وبلاگ ورامین، با وجود کوشش ترکیه و بعضی اعضای شورای همکاری کشورهای ترک زبان در آسیای مرکزی برای حفظ صلح و تحکیم امنیت در منطقه و دنیا، اما این شورا تا به امروز موفقیت قابل ملاحظه ای به دست نیاورده است.

به گزارش خبرنگار وبلاگ ورامین در تاشکند، چندی قبل شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان بنابه به دعوت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به این کشور سفر کرد.

یکی از زمینه های جدید و موثر همکاری های متقابل 2 کشور شورای همکاری کشورهای ترک زبان می باشد.

رئیس جمهور ازبکستان عضویت این کشور را در این شورا در سال 2019 میلادی بازتاب پروسه های طبیعی تاریخی برای ازبکستان قلمداد کرد.

همچنین برای ترکیه همکاری های کامل در چارچوب سازمان نه تنها با ازبکستان بلکه دیگر کشورهای آسیای مرکزی نیز مهم است.

الکساندر چرنوف کارشناس مسائل منطقه در تحلیلی به آنالیز موضوع پان ترکیسم جدید، اساس همگرایی آن و نقش ترکیه به عنوان برادر عظیم پرداخت.

شورای ترک زبانا و رهبری منطقه

آسیای مرکزی، منطقه ای با سطح بالای همگرایی است.

در این منطقه روسیه، ترکیه، ایران و چین رقابت می نمایند و کوشش دارند کشورهای آسیای مرکزی را به طرح های سیاسی، مالی و همگرایی فرهنگی جذب نمایند.

شورای همکاری های کشورهای ترک زبان در منطقه نیز از محبوبیت زیادی برخوردار است.

این سازمان جوان در سال 2009 میلادی در نشستی در شهر نخجوان در آذربایجان با هدف تحکیم دوستی، امنیت و اعتماد بین مردم ترک تاسیس شده است.

آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه و ازبکستان (از سال 2019) اعضای این سازمان می باشند.

ترکمنستان به عنوان عضو بالقوه شورای ترک زبانان تلقی می گردد.

در امسال میلادی در ترکیه قرار است هفتمین نشست این شورا برگزار گردد.

طبق قرارداد نخجوان، شورای ترک زبانان در زمینه گسترش همه جانبه همکاری ها بین کشورهای عضو فعالیت می نماید.

به طور مثال، در بیانیه نشست سال 2011 میلادی موقعیت مشترک کشورها درباره شرایط عراق و افغانستان و در بیانیه نشست سال 2015 میلادی موضوع تاتارهای کریمه و درگیری های ارمنستان و آذربایجان مطرح شد.

مرحله جدید پان ترکیسم

ایدئولوژی شورای ترک زبانان اواخر قرن نوزدهم و شروع قرن بیستم شکل گرفت.

این نهضت در ابتدا ایجاد زبان مشترک ترکی خالی از واژه های فارسی و عربی را در نظر داشت بعدا راه پان ترکیسم را در پیش گرفت و رنگ سیاسی داشت.

در دوران جنگ سرد بین شوروی و آمریکا جمهوری ترکیه به عنوان عضو ناتو پان ترکیسم را با هدف مبارزه ایدئولوژی علیه شوروی سابق در قلمرو آسیای مرکزی و آذربایجان دوباره زنده کرد.

فروپاشی شوروی برای توسعه پان ترکیسم شرایط مناسبی را فراهم کرد.

در سال 1991 میلادی در کازان مجمع کشورهای ترک زبان و یک سال بعد در آلماتی سازمان هنر و زبان کشورهای ترک زبان ایجاد شد.

در نتیجه این اتفاقات، در سال 2009 میلادی قرارداد نخجوان امضا و در سال 2011 میلادی نخستین نشست شورای همکاری کشورهای ترک زبان در آلماتی برگزار گردید.

برادر عظیم

ترکیه به عنوان مبتکر طرح شورای ترک از این شورا چه انتظاری دارد؟ چه هدفی را در پیش گرفته است؟ پیش از هر چیز، ترکیه خود را در خانواده مردم ترک به عنوان برادر عظیم می بیند و می خواهد این دیدگاه را به کشورهای دیگر منطقه تحمیل کند.

ترکیه برای رسیدن به این اهداف ضمن گسترش همکاری ها در زمینه فرهنگی، علمی و آموزشی از اصل قدرت نرم استفاده می نماید.

به عقیده محققان آذربایجانی و ترکی، زمینه فرهنگی حوزه اصلی همکاری های کشورهای ترک زبان است.

پنجره ای رو به اروپا

دستاوردهای شورای ترک زبان در زمینه همکاری های مالی تا اندازه ای کوچک است.

وقتی که در ماه آگوست سال 2012 میلادی در نشست بیشکک کشورهای ترک زبان پرچم مشترک را تصویب کردند (در آن رمز 4 کشور عضو آفتاب قرقیزستان، ستاره آذربایجان، هلال ترکیه، رنگ قزاقستان منعکس شده است)، انتظار داشتند که همگرایی با ترکیه معنای همراهی با اتحادیه اروپا را در آینده بدهد.

اما این امیدها در سال 2015 میلادی وقتی رئیس جمهور ترکیه گفت وگوها درباره مساله پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را متوقف کرد، بهم خورد.

اکنون ترکیه ایجاد پنجره رو به اروپا را برنامه ریزی می نماید که به وسیله پیوستن مجارستان به شورای همکاری کشورهای ترک زبان را باز کند.

اختلافات

شورای همکاری کشورهای ترک زبان برای حفظ صلح و تحکیم امنیت در منطقه و دنیا موفقیت های قابل ملاحظه ای به دست نیاورد.

حضور فعال ترکیه در مناقشات سوریه و لیبی فقط شک و تردید آسیای مرکزی را نسبت به طرح همگرایی ترکی تشدید کرد.

آنها نمی خواهند برای منافع ترکیه با بازیکنان بین المللی مانند روسیه، آمریکا و کشورهای اروپایی مبارزه نمایند.

دوستی بر پایه اقتصاد

شورای ترک زبان امروز طرح همگرایی با پتانسیل بالای مالی می باشد اما نمی توان آن را به عنوان رقیب مستقیم طرح همگرایی اوراسیا در منطقه تلقی کرد.

هر 2 سازمان (شورا و اتحادیه مالی اوراسیا) در کنار هم فعالیت می نمایند و برای یکدیگر خطری ایجاد نمی نمایند.

به دلیل سیاست اردوغان درباره مسائل سوریه و لیبی منافع کشورهای ترک زبان در زمینه سیاست یکسان نیست.

همکاری های کشورهای عضو شورای همکاری کشورهای ترک زبان در زمینه فرهنگی را می توان موفقیت آمیز مطرح کرد چون جوابگوی منافع کشورهای آسیای مرکزی است.

در عین حال شکست ایدئولوژی پان ترکیسم مشهود است، مردم آسیای مرکزی از لحاظ سیاسی و مالی به ترکیه نزدیک نشدند و این کشور را به عنوان همکار مهم مالی و نه به عنوان برادر عظیم خود تلقی می نمایند.

انتهای پیغام/ح